W polskich warunkach możliwe jest uzyskanie całego szeregu win o różnorodnym charakterze. Dotychczasowe doświadczenia z różnych regionów przyniosły bardzo udane wina wytrawne białe i czerwone, a ostatnio także znakomite wina różowe. Ciekawie wypadały nieliczne dotąd próby uzyskania szlachetnych win słodkich – win późnego zbioru, win z podsuszonych winogron (w typie włoskich passito) i win lodowych – choć są to wina bardzo kosztowne w produkcji. Specjalnością Podkarpacia stały się świetne wina likierowe. Od paru lat w Polsce produkuje się też bardzo udane wina musujące.
Białe wina wytrawne. Z uwagi na warunki klimatyczne Polska jest predestynowana szczególnie do produkcji wysokiej klasy win białych. Są to zarówno lekkie, bezpretensjonalne wina do bieżącej konsumpcji, jak i ekstraktywne, często beczkowe wina do dłuższego starzenia. Polskie wina białe odznaczają się często wyrazistym aromatem, dobrym ekstraktem, świeżą kwasowością oraz sporym potencjałem dojrzewania. Stylistycznie są zazwyczaj podobne można uzyskać w wielu miejscach Polski. Zazwyczaj dobrze się one komponują z mącznymi, tłustymi daniami naszej kuchni.
Czerwone wina wytrawne. Wysokiej klasy wina czerwone tradycyjnie produkuje się w nieco cieplejszych regionach winiarskich, ale okazuje się, że można je uzyskać także w naszych warunkach. W porównaniu z winami białymi, uzyskanie dobrych win czerwonych wymaga wyższej dojrzałości winogron. Wszelkie niedojrzałe, „zielone” roślinne aromaty, które są dopuszczalne w wielu winach białych, w przypadku win czerwonych uważane są za wadę. Typowe polskie wina czerwone są stosunkowo lekkie, o przyjemnym owocowym aromacie, choć w ciepłych rocznikach i dobrych lokalizacjach uzyskuje się także znacznie cięższe, często beczkowe wina w stylu południowym
Wina różowe. W ostatnich latach dużą sensację wywołały świetne polskie wina różowe. Okazało się bowiem, że mamy doskonałe warunki do wyrobu takich właśnie win. Wina te produkuje się z tych samych ciemnych odmian winogron, które służą do wyrobu win czerwonych, przy czym nie muszą one tutaj uzyskać pełnej dojrzałości. Dlatego winnice w których nie najlepiej udają się wina czerwone coraz częściej decydują się na produkcję win różowych. Także w gorszych rocznikach lepiej jest wykorzystać nie w pełni dojrzale winogrona do uzyskania wysokiej klasy wina różowego, niż zrobić z nich kiepskie wino czerwone.
Szlachetne wina słodkie późnego zbioru. Szlachetne wina słodkie i półsłodkie wyrabia się z bardzo dojrzałych winogron, które osiągnęły znaczną zawartość cukru (250–350 g/l). Dotychczasowe doświadczenia pokazały możliwość produkcji takich win również w naszych warunkach, ale udaje się to tylko przy pogodnej, długiej jesieni. Opóźniony zbiór zawsze oznacza zmniejszenie wysokości plonów, dlatego wina słodkie (nie mówimy tu o winach dosładzanych!) są zwykle dużo droższe od podobnej klasy win wytrawnych.
Wina z podsuszanych winogron (tzw. „wina słomkowe”). W naszym klimacie łatwiej jest uzyskać wino słodkie z winogron, które były zebrane przy niższej dojrzałości a następnie zostały podsuszone na matach lub w ażurowych skrzynkach w przewiewnym, niezbyt ciepłym pomieszczeniu (np. na strychu). Ten tradycyjny sposób zwiększania koncentracji cukru w winogronach stosuje się przy produkcji win słodkich w wielu krajach (np. włosie vin santo). Niegdyś winogrona do suszenia rozkładano w stodołach na słomie, od czego wywodzi się tradycyjna nazwa „wino słomkowe”.
Wina lodowe. Są to zazwyczaj bardzo słodkie wina z naturalnie zmrożonych winogron, zebranych w temperaturze co najmniej –7°C. Ich produkcja wymaga specyficznych warunków klimatycznych, dlatego wina lodowe są produkowane na handlową skalę dosłownie w kilku krajach świata (Kanada, Niemcy, Austria). Wina takie udało się także kilkakrotnie uzyskać na południu Polski, jednak ich produkcja jest trudna i kosztowna.
Popularne wina słodkie i półsłodkie. Wina słodkie i półsłodkie dla mniej wybrednych konsumentów produkuje się zwykle słodząc wina wytrawne moszczem lub koncentratem gronowym (słodzenie wina cukrem z wyjątkiem win aromatyzowanych jest zabronione!) Jest to sposób o wiele tańszy, niż wyrób win późnego zbioru, win słomkowych, czy win lodowych, ale też nie są to wina dla wybrednych koneserów.
Wina likierowe. Są to słodkie wina białe i czerwone wzmacniane dodatkiem destylatu gronowego do mocy 15–22° (podobnie jak porto lub madera). Udaną próbę produkcji takich win podjęto dotąd na Podkarpaciu i tamtejsze wina likierowe często zdobywają medale na międzynarodowych konkursach. Zgodnie z przepisami wina likierowe można wyrabiać wyłącznie z winogron które osiągnęły co najmniej 205 g cukru/l.
Wina musujące. Wina musujące często produkuje się w najchłodniejszych regionach winiarskich, gdyż do ich wyrobu dobrze nadają się nie całkiem dojrzałe winogrona zawierające ok. 150 g cukru/l oraz wysoką kwasowość. Z takich właśnie win słynęła niegdyś Zielona Góra. W Polsce kilka winnic podjęło produkcje takich win wytwarzanych klasyczną metodą szampańską i w wielu przypadkach są to wina naprawdę wysokiej klasy. Jest to jednak technologia bardzo pracochłonna i wymagająca sporo czasu. Uzyskanie dobrego wina musującego wymaga co najmniej dwóch lat.
Wina aromatyzowane. Jest to napój uzyskiwany na bazie wina stołowego z dodatkiem destylatu, zazwyczaj słodzony cukrem, karmelem, miodem, lub koncentratem gronowym i aromatyzowany wyciągami z ziół i korzeni. Typowym przykładem win aromatyzowanych są wermuty.
Tekst jest wybranym fragmentem materiałów dydaktycznych przygotowanych dla uczestników rocznego Praktycznego Kursu Winiarstwa prowadzonego przez Podkarpacką Akademię Wina
