Jakość materiału sadzeniowego ma bardzo istotne znaczenie dla długoletniego użytkowania winnicy, dla trwałości, płodności i zdrowotności krzewów. Winorośl powinna być sadzona głęboko, dlatego sadzonki powinny być wykonane z długiego 3-4-pąkowego odcinka łozy, wtedy trzon korzeniowy ma długość 25-35 cm. Spotykane jeszcze w dalszym ciągu na polskim rynku ogrodniczym, słabe, jednopąkowe sadzoneczki w pojemnikach, żartobliwie określane „knotkami”, do uprawy profesjonalnej zupełnie się nie nadają. Oprócz znaczącej już rodzimej produkcji sadzonek zgodnych z normą jakościową UE, do polskich plantatorów trafiają także sadzonki z zagranicy, głównie z Niemiec, Węgier, Czech i Słowenii.
W sadzonki najlepiej zaopatrywać się bezpośrednio w szkółce. Jest wtedy pewność, że były właściwie przechowywane i korzenie nie są przesuszone. Kupując większą ilość sadzonek, można również liczyć na niższą cenę, a co jeszcze ważniejsze na fachową poradę. Sadzonki szczepione trzeba zamówić wcześniej, jest wtedy możliwość wyboru najbardziej odpowiedniej podkładki do typu gleby i sposobu formowania krzewów. Należy pamiętać, że błędy popełnione podczas zakładania winnicy są bardzo trudne do naprawienia i mają niekorzystny wpływ na opłacalność całego przedsięwzięcia.
Głęboko uprawiane krzewy są odporniejsze na długotrwałą suszę, a przede wszystkim wytrzymałe na wymarzanie w mroźne i bezśnieżne zimy. Do większych nasadzeń polecane są sadzonki szczepione na podkładkach. Szczepienie zabezpiecza krzewy przed groźnym szkodnikiem winorośli filokserą wińcem (Phylloxera vastatrix). Ponadto, odpowiednio dobrana podkładka może zwiększać mrozowytrzymałość krzewów wzmacniać lub osłabiać wzrost naszczepionej odmiany, przyspieszać owocowanie, poprawiać jakość owoców. Umożliwia także dopasowanie uprawianych krzewów do typu gleby.
Charakterystyka wybranych podkładek
Vitis berlandieri x Vitis riparia Teleki 5C. Ze skrzyżowania gatunków winorośli wapniolubnej (V. berlandieri) i przybrzeżnej (V. riparia) powstało najwięcej wartościowych podkładek. Teleki 5C podobnie jak inne krzyżówki tej grupy, ma średnią odporność na korzeniową formę filoksery. Podkładka o bardzo krótkim okresie wegetacyjnym. Źle rośnie w suchych stanowiskach. Na glebach cięższych, gliniasto-ilastych korzeni się dobrze. Przenosi średni wzrost na zaszczepione odmiany. Poprawia plenność naszczepionych odmian i nieco przyspiesza dojrzewanie owoców. Jest średnio wytrzymała na mróz w porównaniu z najbardziej wytrzymałymi podkładkami. Znosi do 20% zawartości rozpuszczalnego Ca w glebie. Gleby kwaśne należy dokładnie zwapnować przed wysadzeniem sadzonek na tej podkładce. Dobrze się zrasta z większością odmian, ale w szkółce daje raczej średnie wyniki dobrze zrośniętych sadzonek.
K-1 Jest podkładką hodowli słowackiej uzyskaną ze skrzyżowania Vitis riparia x Vitis rupestris 101-14 z odmianami winorośli właściwej. Ma silny wzrost i krótki okres wegetacyjny. Wpływa korzystnie na przebieg kwitnienia. Znosi do 6% aktywnego wapnia w glebie. Bardzo dobrze się zakorzenia, ale odporność na korzeniową formę filoksery ma zaledwie na dolnej granicy tolerancji. Bardzo dobrze nadaje się do uprawy w suchych, piaszczystych glebach. Ma zdolność do zaopatrywania krzewów w trudno dostępny w glebie potas. Doskonale zrasta się z większością odmian winorośli i daje bardzo dobre wyniki w rozmnażaniu.
Vitis berlandieri x Vitis riparia Craciunel 2. Podkładka o silnym wzroście do gleb cięższych, gliniasto-piaszczystych. Ma średnio długi okres wegetacji. Bardzo dobrze się korzeni i znosi dobrze przejściowy nadmiar wilgoci w glebie. Na suchych stanowiskach rośnie gorzej. Znosi do 15% zawartości wapnia w glebie. Pomimo silnego wzrostu nie przedłuża wegetacji naszczepionych odmian. Odporność na filokserę oraz wytrzymałość na mróz wysoka. Odpowiednia dla odmian o zbyt słabym wzroście. Podnosi płodność naszczepionych odmian. Doskonale zrasta się z większością odmian winorośli i daje bardzo dobre wyniki w szkółce.
Vitis berlandieri x Vitis riparia Kober 125 AA. Podkładka o dość długim okresie wegetacji. Znosi dobrze gleby cięższe, ale także lżejsze, byleby niezbyt suche. Uprawiana na ciężkich glebach może opóźniać dojrzewanie owoców naszczepionych odmian. Ma pozytywny wpływ na kwitnienie i zawiązywanie owoców. Odporność na filokserę i przemarzanie wysoka. Znosi do 20% aktywnego wapnia w glebie. Bardzo dobrze zrasta się z większością odmian winorośli i w szkółce daje bardzo dobre wyniki.
Vitis riparia x Vitis rupestris 101-14. Podkładka bardzo rozpowszechniona na Ukrainie. Ma silny wzrost i relatywnie krótki okres wegetacyjny. Odporność na filokserę i mrozowytrzymałość korzeni na mróz wysoka. Znosi do 10% aktywnego wapnia w glebie. Dobrze się zrasta z większością odmian winorośli.Poprawia efektywność kwitnienia naszczepionychn odmian.
Amos – Siewiernyj x (V. riparia x V. rupestris Schwarzmann). Podkładka wyhodowana na Słowacji. Rośnie silnie i bardzo dobrze się zakorzenia. Skraca okres wegetacyjny naszczepionych odmian. Odporność korzeni na filokserę na granicy tolerancji. Odporność na przemarzanie dobra. Nadaje się do gleb średnio zwartych, gliniasto-piaszczystych, urodzajnych, ale nie suchych. Znosi do 10% aktywnego wapnia w glebie. Wadą tej podkładki jest gorsze zrastanie się z większością odmian, co rzutuje na słabe wyniki w szkółce.
Vitis riparia x vitis rupestris 3309. Rośnie średnio silnie i ma stosunkowo krótki okres wegetacyjny. Odporność korzeni na filokserę i mróz wysoka. Źle znosi suszę. Bardzo dobrze zrasta się z większością odmian i daje dobre wyniki w rozmnażaniu.
Vitis berlandieri x vitis riparia Teleki 8B. Ma relatywnie krótki okres wegetacyjny, ale uprawiana na glebach ciężkich może opóźniać dojrzewanie naszczepionych odmian. Charakteryzuje się mocnym wzrostem, ale zakorzenienie ma średnie. Znosi do 17% zawartości aktywnego wapnia w glebie. Odporność na filokserę i przemarzanie wystarczająco wysoka. Z większością odmian zrasta się dobrze i daje dobre wyniki w rozmnażaniu. Podkładka znana od dawna, ale ostatnio rzadziej stosowana w europejskich szkółkach.
Börner – (V. riparia 183 G x V. cinerea Arnold). Nowsza podkładka hodowli niemieckiej. Wzrost silny, zakorzenia się dobrze. Odpowiednia do różnego typu gleb, także suchszych. Pozytywnie wpływa na plenność naszczepionych odmian. Dobrze się zrasta z większością odmian. Podkładka jeszcze mało rozpowszechniona, wymaga prób w polskich warunkach klimatycznych.
Vitis riparia Portalis, syn.: Gloire de Montpellier. Ma krótki okres wegetacji i słabszy wzrost, który przenosi na naszczepione odmiany. Ma korzystny wpływ na przebieg kwitnienia, przyspiesza także dojrzewanie owoców. Znosi do 6% aktywnego wapnia w glebie. Najlepiej nadaje się do lżejszych, wilgotniejszych i bardziej przepuszczalnych gleb. Ma wysoką odporność na filokserę i przemarzanie. Dobra podkładka do uprawy odmian deserowych pod osłonami. Do upraw polowych mniej przydatna i ostatnio rzadko stosowana.
Vitis berlandieri x vitis riparia SO 4. Podkładka o bardzo krótkim okresie wegetacji, wysoko odporna na korzeniową formę filoksery. Korzeni się średnio silnie i jest wrażliwa na sucho. Odpowiednia do lżejszych, bardziej urodzajnych gleb. Wpływa pozytywnie na przebieg kwitnienia – poprawia zawiązywanie owoców. Ma dość niską odporność systemu korzeniowego na przemarzanie, dlatego nie powinna być stosowana w rejonach gdzie występują mroźne zimy.
Vitis berlandieri x vitis riparia Kober 5 BB. Znana od dawna i rozpowszechniona w Europie podkładka. Ma bardzo silny wzrost i relatywnie krótki okres wegetacyjny, który przenosi na naszczepione odmiany, przyspieszając dojrzewanie owoców. Dobrze korzeni się także w glebach zwartych, cięższych, byleby niezbyt suchych lub za bardzo wilgotnych. Odporność na filokserę jedynie w stopniu tolerancyjnym. Znosi do 17% aktywnego wapnia w glebie. Wadą tej podkładki jest niekorzystny wpływ na efektywność kwitnienia wielu znanych odmian winorośli, zwłaszcza deserowych. Może również obniżać mrozowytrzymałość naszczepionych odmian.
Opracowanie: Roman Myśliwiec
Tekst jest wybranym fragmentem materiałów dydaktycznych przygotowanych dla uczestników rocznego Praktycznego Kursu Winiarstwa prowadzonego przez Podkarpacką Akademię Wina
Materiał jest chroniony prawem autorskim. Jego publikowanie, powielanie i przetwarzanie, w całości lub we fragmentach, oraz jakiekolwiek wykorzystanie w celu innym, niż użytek prywatny wymaga zgody Autora.
