Słowenia jest niewielkim państwem położonym na pograniczu Europy Środkowej i Bałkanów. Swoją powierzchnią – 20 tys. km2 i liczbą ludności – 2 mln, odpowiada przeciętnemu polskiemu województwu. Winnice, które stanowią istotną część produkcji roślinnej zajmują w Słowenii 16 tys. ha, z czego na 11 tys. ha prowadzona jest uprawa odmian białych. Główne regiony winiarskie, w przypadku dwóch – dorzecze Drawy i Sawy – pokrywają się z obszarami intensywnej uprawy roli (z tym, że winnice w 2/3 zajmują dość strome stoki), a regionem trzecim jest Przymorze. 70% produkcji stanowią wina wysokiej jakości, a 30% wina stołowe. Właśnie na winorośli polska firma INTERMAG przeprowadziła w Słowenii pierwsze doświadczenia potwierdzające skuteczność stymulatorów wzrostu: OPTYSILu (zawierającego przyswajalny przez rośliny krzem) i TYTANITu (zawierający tytan w formie dostępnej dla roślin) oraz pełnego programu dokarmiania pozakorzeniowego winorośli.

Rolnictwo w Słowenii

Była Jugosławia wraz z Polską stanowiły wśród państw socjalistycznych wyjątek pod względem struktury własności gospodarstw rolnych – nie dotknęła ich bowiem w większym stopniu kolektywizacja, stąd w Słowenii aż 94% użytków rolnych należy do gospodarstw rodzinnych, co stanowi odsetek wyższy niż w Polsce. Zarazem niższa, bo wynosząca 6 ha, jest przeciętna powierzchnia gospodarstwa rolnego.

Centralną część kraju zajmują góry (Alpy i Góry Dynarskie) oraz kotliny śródgórskie, wyraźnie oddzielając wschód kraju, stanowiący część Kotliny Panońskiej od południowego-zachodu, czyli Przymorza. Podział ten rzutuje na warunki klimatyczne, a w konsekwencji na rolnictwo. W produkcji roślinnej pod względem jej wartości najistotniejsze są sady, winnice i gaje oliwne. Najbardziej intensywnie użytkowana rolniczo jest wschodnia część kraju tj. peryferyjna część Kotliny Panońskiej. Tu, na obszarach nizinnych prowadzona jest uprawa roślin rolniczych. Z kolei sady i winnice znajdują się przede wszystkim na wysoczyznach Kotliny Panońskiej, następnie na Przymorzu oraz pograniczu obydwu tych regionów z górskim centrum kraju; oliwki uprawia się na wybrzeżu. Gleby na najbardziej intensywnie użytkowanych rolniczo obszarach północno-wschodniej Słowenii to przede wszystkim gleby płowe, brunatne i mady. Sumy opadów w tej części Słowenii są wyższe niż w Polsce, a maksimum opadów przypada na lato i jesień. Średnie temperatury tamże są wyższe od tych w Polsce o ok. 2°C przy zbliżonej amplitudzie rocznej.

Fot. 1. W Mariborze znajduje się najstarszy egzemplarz winorośli na świecie. Liczy on ok. 400 lat i wciąż owocuje, jego poziome pędy osiągają 15 m długości. Fot. M. Skawiński

Doświadczenie na winorośli

Doświadczenie zostało wykonane w 2015 r. we współpracy z Wydziałem Rolnym Uniwersytetu w Mariborze w stacji doświadczalnej Meranovo. Przeprowadzono je na 16-letnich roślinach odmiany Welschriesling rosnących na zasobnej, brunatnej, kwaśnej glebie, antropogenicznie przekształconej w eutroficzną, o miąższości 1,2 m. Nawożenia doglebowego nie przeprowadzono. Wykonano 9 zabiegów fungicydowych.

Fot. 2. Warunki naturalne sprawiają, że stosunkowo niewielka część kraju jest wykorzystana rolniczo dla produkcji roślinnej – grunty orne i uprawy wieloletnie stanowią niespełna 1/10 powierzchni Słowenii. Fot. M. Skawiński

1.           OPTYSIL w winnicy

W kombinacji 1. zastosowano tylko OPTYSIL każdorazowo w dawce 0,5 l/ha w fazach BBCH 13–14, 75 i 81. Głównym celem badania było sprawdzenie czy stymulator wzrostu przeciwdziałania stresom biotycznym.

Wyniki:

Wykres 1. Po zastosowaniu wyłącznie OPTYSILU stopień porażenia liści przez sprawcę mączniaka rzekomego był niższy w porównaniu z kontrolą o 27,9%, a stopień porażenia gron o 31,1%. Oceny dokonywano, gdy jagody były dojrzałe do zbioru.

Wykres 2. Stopień porażenia powierzchni liści przez sprawcę mączniaka prawdziwego zbadano, gdy jagody były dojrzałe do zbioru. Po zastosowaniu OPTYSILu był on niższy w porównaniu z kontrolą o 80,4%, a stopień porażenia gron o 62,6%.

Wykres 3. Stopień porażenia gron przez szarą pleśń po zastosowaniu OPTYSILu był niższy w porównaniu z kontrolą o 64%.

Wniosek: Potwierdzono skuteczność stymulatora OPTYSIL w ograniczaniu skutków oddziaływania biotycznych czynników stresowych.

2.           TYTANIT w winnicy

TYTANIT zastosowano każdorazowo w dawce 0,2 l/ha w fazach BBCH 17–18 i 53. Głównym celem badania było sprawdzenie czy TYTANIT stymuluje rozwój roślin i korzystnie wpływa na fotosyntezę.

Wyniki:

Wykres 4. Liczba kwiatostanów na pędzie – wzrost w stosunku do kontroli o 8,5% (ocenę prowadzono w fazie BBCH 53).

Wykres 5. Wzrost pędów i zalążków pędów bocznych – dwukrotnie zastosowany stymulator wzrostu wpłynął istotnie zarówno na wzrost wydłużeniowy pędów (śr. długość w porównaniu z kontrolą wzrosła o 5,1%), jak i na liczbę zalążków pędów bocznych (wzrost o 8,8%).

Wykres 6. Powierzchnia liści – pomiaru dokonano w fazie BBCH 77 – wzrost w porównaniu z kontrolą wyniósł ok. 15% – śr. powierzchnia liści na jednym krzewie wzrosła z 2,58 do 2,97 m2, a przypadająca na hektar z 11,1 tys. m2 do 12,8 tys. m2; indeks LAI wyniósł w przypadku zastosowania stymulatora TYTANIT aż 1,28.

Wykres 7. Pomiary w fazie BBCH 53 po zastosowaniu TYTANITu wykazały wzrost zawartości chlorofilu w porównaniu z kontrolą o 20,9%.

Wniosek: Potwierdzono korzystny wpływ stymulatora TYTANIT na rozwój roślin, kwitnienie i fotosyntezę.

3.           WINOROŚL – PROGRAM DOKARMIANIA POZAKORZENIOWEGO

W kombinacji 3. oceniano pełny program dokarmiania pozakorzeniowego winorośli opracowany przez INTERMAG, na który składają się (dawki jednorazowe): wieloskładnikowy nawóz mikroelementowy PLONVIT WINOROŚL – 1,5 l/ha, nawozy makroelementowe: FOSTAR – 2 l/ha, KALPRIM – 3 l/ha, WAPNOVIT – 5 l/ha, nawozy mikroelementowe: BORMAX – 1 l/ha oraz chelaty z serii MIKROCHELAT: Fe-13 – 0,5 kg/ha, Zn-15 – 0,5 kg/ha, Mn-13 – 0,5 kg /ha, Cu-15 – 0,5–1 l/ha, stymulatory: TYTANIT – 0,2 l/ha i OPTYSIL – 0,5 l/ha.

Głównym celem badania było sprawdzenie czy program korzystnie wpływa na wielkość i jakość plonu.

Schemat 1. Program dokarmiania pozakorzeniowego winorośli

Wyniki:

Plon we wszystkich trzech sprawdzanych kombinacjach był istotnie wyższy niż w przypadku kontroli. Dotyczyło to w szczególności plonu handlowego.

W stosunku do kontroli plon ogólny wzrósł z 9445,7 kg/ha do: 10047,7 kg/ha w przypadku stosowania samego OPTYSILu oraz 10060,6 kg/ha, w przypadku zastosowania jedynie TYTANITu, a 10355,8 kg/ha dla pełnego programu dokarmiania.

W stosunku do kontroli plon handlowy mierzony po odliczeniu porażonych gron oraz gron niewypełnionych (pon. 60°Oe) wzrósł z 8260,3 kg/ha do: 9352,3 kg/ha w przypadku stosowania samego OPTYSILu oraz 9434,2 kg/ha w przypadku stosowania samego TYTANITu, a 9855,6 kg/ha dla pełnego programu dokarmiania.

Udział plonu handlowego w plonie ogólnym wzrósł z 87,5% w przypadku kontroli do: 93,1% dla OPTYSILU i 93,8% dla TYTANITu oraz 95,2% dla pełnego programu dokarmiania.

Średnia masa gron porażonych w stosunku do plonu ogólnego była niższa niż dla kontroli o: 80,1% dla OPTYSILu, 56,8% dla TYTANITu i 90,2% dla pełnego programu dokarmiania.

Wniosek: Potwierdzono korzystny wpływ programu dokarmiania pozakorzeniowego na wielkość i jakość plonu.

Podsumowanie

Wyniki dla poszczególnych kombinacji potwierdziły prawidłowość, której występowanie można było przewidzieć, a mianowicie najwyższą skuteczność pełnego programu dokarmiania, w którym przewidziane jest stosowanie także stymulatorów TYTANIT i OPTYSIL. Przy przeciętnych ubiegłorocznych cenach skupu winogron w Słowenii, oznaczają one wysoką rentowność wszystkich proponowanych w doświadczeniu zabiegów, zarówno tych mających na celu zaopatrzenie w bardzo dobrze przyswajalne składniki pokarmowe, jak i stymulację wzrostu oraz profilaktykę stresu. Rentowność tę bowiem przy uzyskanych wynikach, dla każdej kombinacji nawozowej należy szacować na ok. 500 €/ha.

Marek Skawiński, INTERMAG