Winorośl nie jest rośliną wybredną wobec do warunków glebowych. Winnice można z powodzeniem zakładać na glebach stosunkowo ubogich i suchych (np. piaszczystych). Mogą to by grunty V, a nawet VI klasy bonitacyjnej, które uważa się za mało przydatne dla innych upraw. Winorośl źle znosi natomiast gleby zbyt ciężkie, zbite i nadmiernie wilgotne, służą jej natomiast gleby dobrze przepuszczalne, przewiewne i umiarkowanie wilgotne.
W naszych warunkach klimatycznych nie powinno się sadzić winorośli na glebach zbyt płytkich, zalegających ponad litą skałą albo warstwą zbitych, nieprzepuszczalnych glin i iłów. W takich warunkach system korzeniowy winorośli rozwija się zbyt blisko powierzchni gruntu i jest przez to narażony na przemarzanie. Dostępna dla korzeni, przepuszczalna warstwa gleby i podglebia powinna sięgać do głębokości co najmniej 40 cm w przypadku gleb zwartych (np. gliniastych) i co najmniej 60 cm w przypadku gleb lekkich i luźnych (np. piaszczystych).

(…)

Gleba, a jakość i charakter wina

Dyskusja o wpływie gleby na jakość i charakter wina trwa od wielu lat, ale dopiero ostatnio problem ten zaczęto badać naukowo. Przez całe pokolenia wiedza na ten temat opierała się na dość powierzchownych spostrzeżeniach. W starszej literaturze winiarskiej przypisywano określone cechy wina do danego rodzaju gleby. Pisano, że z piasków pochodzą wina mało ekstraktywne, słabo wybarwione i nietrwałe, za to eleganckie i przyjemnie pachnące, wapień nadają winom moc i intensywność aromatu, a gliny sprzyjają powstawaniu win mniej delikatnych, o wysokiej kwasowości, garbnikowych, ekstraktywnych, ale trwałych i ładnie wybarwionych. Powszechnie też uważano, że najlepsze wina pochodzą z gleb szkieletowych, zwłaszcza na podłożu wapiennym, mocno kamienistych i ubogich, w myśl przysłowia, że “im bardziej cierpi winorośl, tym lepsze rodzi wino”. Te spostrzeżenia są często bardzo trafne, ale nie w każdym przypadku.

Badania z ostatnich lat wykazały, że znakomitej jakości winogrona i wino można uzyskać praktycznie na każdym rodzaju gleby, z wyjątkiem gleb bardzo ciężkich i zwartych. Nie muszą to być koniecznie gleby zdecydowanie ubogie. Zestawienie cech siedliskowych najsłynniejszych winnic Europy pokazało, że równie wiele spośród najwyżej cenionych win pochodzi z gleb ubogich, jak i stosunkowo żyznych. Wspólną cechą tych siedlisk jest natomiast dobra przepuszczalność gleby i podłoża oraz odpowiednia pojemność wodna zapewniająca winorośli umiarkowaną, lecz stałą ilość wilgoci podczas całego okresu wegetacyjnego. Najlepsze winnice stymulują głębokie korzenienie się winorośli, głównie dzięki bardzo dobrej przepuszczalności oraz odpowiedniej wilgotności podłoża. Mogą to być zarówno lekkie gleby piaszczyste, żwirowe lub kamieniste, zalegające ponad pokładami glin i iłów, jak też głębokie, średnio urodzajne gleby gliniaste lub lessowe, przepuszczalne i porowate na całej głębokości profilu glebowego.

Kolejną cechą gleby korzystnie wpływającą na jakość wina jest zdolność regularnego zaopatrzenia winorośli w przyswajalny potas (K+). Odpowiadają za to bogate w potas iły, koloidy mineralne i próchnica, które wiążą wymienne kationy K+, a także aktywne organizmy glebowe, które uwalniają ten pierwiastek z glinokrzemianów potasowych. Wysokiej jakości wina często pochodzą z gleb wytworzonych z węglanowych skał wapiennych (wapieni, kredy, margli) i zawierających stosunkowo dużo wapnia. Zawartość jonów wapnia Ca2+ sprzyja tworzeniu tak zwanej struktury gruzełkowej gleby, co poprawia jej przepuszczalność i przewiewność. Obecność wapnia zwiększa też pojemność wodną gleby. Stałe Źródło wapnia w postaci wietrzejących minerałów pozwala utrzymać optymalny dla winorośli odczyn gleby w granicach 6,0–7,2 pH. Środowisko takie sprzyja przyswajaniu przez roślinę składników pokarmowych oraz aktywności pożytecznych organizmów glebowych. Potas i wapń można oczywiście dostarczyć do gleby w postaci nawozów. Jednak w przypadku nawożenia dystrybucja tych pierwiastków nigdy nie jest tak równomierna i stała, jak w przypadku ich naturalnej obecności w składnikach gleby.

Na koniec warto jeszcze raz podkreślić znaczenie aktywności biologicznej gleby dla uzyskania wysokiej jakości wina. Wielokrotnie zaobserwowano przypadki, gdy wina z najlepszych winnic traciły na jakości, kiedy w wyniku niewłaściwych metod uprawy obniżyła się aktywność flory i fauny glebowej. (…)

Wojciech Bosak

Tekst jest wybranym fragmentem materiałów dydaktycznych przygotowanych dla uczestników rocznego Praktycznego Kursu Winiarstwa prowadzonego przez Podkarpacką Akademię Wina