Rozstawa krzewów zależy od zaplanowanego wcześniej sposobu formowania. Odmiany silnie rosnące, szczególnie gdy są uprawiane na glebach żyznych i wilgotnych powinny być sadzone rzadziej i prowadzone w wyższych, bardziej przestrzennych formach. Odmiany rosnące słabiej, uprawiane na glebach suchych i ubogich w składniki pokarmowe, należy sadzić gęściej i prowadzić w niższych formach.
Uwzględniając, że winnice w Polsce powinny być zakładane na stokach, gdzie gleby są z reguły uboższe i suchsze, najczęściej będziemy stosować formy jednoramienne (Guyota i Casenave’a), na średniej wysokości pniu (ok. 70 cm) i całkowitej wysokości rusztowania 175 cm. Jest to odpowiedni sposób uprawy odmian o umiarkowanym wzroście i średnio odpornych na przemarzanie. Przy tym sposobie prowadzenia krzewy sadzimy w rzędach co 1 m, zachowując odstępy między rzędami 2,0-2,5 m. Przy ręcznej obróbce gleby lub zastosowaniu wąskiego ciągnika ogrodniczego wystarczy szerokość międzyrzędzi 2 m, a przy użyciu większego ciągnika rolniczego – 2,5 m. Odmiany silniej rosnące i wystarczająco odporne na przemarzanie możemy prowadzić w formach bardziej przestrzennych, na wysokim pniu (ok.140 cm). Są to formy na rusztowaniu typu Y lub rzadziej T. W tym przypadku krzewy sadzimy w rzędach co 1,0-1,2 m, a szerokość międzyrzędzi powinna być odpowiednio 3,0-3,5 m.
Bez względu na sposób formowania rzędy powinny mieć przebieg zawsze dokładnie w linii spadku stoku, czyli uwzględniając prawidłową ekspozycję w przybliżeniu północ-południe. W przypadku sadzenia krzewów na stromych skarpach, o spadku powyżej 30%, lub na tarasach, rzędy mogą mieć przebieg wschód-zachód. Odstępy między rzędami trzeba wtedy tak ustalić, aby rzędy się wzajemnie nie zacieniały.
Budowa rusztowań
W pierwszych dwóch latach wzrostu krzewów jako tymczasowe podpory służą paliki lub tyczki drewniane o średnicy 30-35 mm i długości całkowitej 2,20 m (1,80 m nad ziemią i 0,40 m pod ziemią). Bardzo trwałe są tyczki z włókna szklanego o przekroju 6 lub 8 mm. Są jednak zbyt krótkie i wystarczają tylko na pierwszy rok uprawy krzewów, a najpóźniej wczesną wiosną w drugim roku musi być wybudowane właściwe rusztowanie. Jako rusztowania dla krzewów w następnych latach używane są różnego rodzaju konstrukcje zbudowane ze słupków i drutów.
Biorąc pod uwagę okres eksploatacji winnicy (ok. 30-40 lat), słupki z nawet najlepszego drewna nie będą wystarczająco trwałe i trzeba je po kilku latach (drewno iglaste) lub po kilkunastu (akacja, dąb) wymienić na nowe. Jeżeli chcemy, by nasza winnica miała estetyczny i równocześnie tradycyjny wygląd, warto się postarać o słupki akacjowe, o które najłatwiej na Węgrzech Wysoką trwałością wyróżniają się słupki ze zbrojonego betonu. Są jednak ciężkie, dość drogie i nie pasują w stylu do winorośli. Trwałe i lekkie są ostatnio coraz częściej stosowane słupki z profilowanej blachy zabezpieczonej antykorozyjnie. Są jednak drogie i wyglądają mało tradycyjnie.
Najmocniejsze i głęboko osadzone w ziemi (80-100 cm), powinny być słupki skrajne. Od wewnątrz rzędu powinny być podparte podpórką lub od zewnętrznej strony wzmocnione odciągiem z drutu zakotwiczonym w ziemi. Słupki przelotowe zakopuje się do ziemi na 60-70 cm, w odstępach co 5 m.
Rolę bezpośrednich podpór dla latorośli pełnią druty. Stosować należy drut ocynkowany lub powlekany tworzywem. Ilość i grubość poszczególnych drutów zależy od typu rusztowania. Drut nośny do podwiązywania ramion musi być odpowiednio mocny, o średnicy 3,5-4mm. Dla form krzewów na średniej wysokości pniu stosuje się jeden drut nośny na wysokości 70 cm nad ziemią (forma Guyota i Casenave’a). W przypadku formy Guyota z ramionami wyginanymi pałąkowato do dołu, potrzebne są dwa druty nośne w odstępie 20-25 cm. Jako oparcia dla latorośli używa się drutu cienkiego o przekroju 1,5-2,0 mm), rozmieszczonego w trzech lub czterech parach, piętrowo w odstępach co 30-35 cm. Najczęściej pierwszą parę zawiesza się 10 cm powyżej drutu nośnego, czyli na wysokości 80 cm nad ziemią, a następne pary na wysokości 110, 140 i 170 cm. Stosowanie czterech par drutów pomocniczych ułatwia równomierne rozmieszczenie latorośli na rusztowaniu, co wpływa pozytywnie na lepsze nasłonecznienie i przewiewność krzewów. Uprawiając krzewy na glebach żyźniejszych, bardziej wilgotnych (np. na równinach), w rejonach o łagodniejszych zimach, można podwyższyć pień rezygnując z jednej pary drutów pomocniczych. Dla form wysokich stosuje się jeden drut nośny o przekroju 4-5 mm na wysokości 140 cm (typ rusztowania Y) lub na wysokości 180 cm (typ rusztowania T). Jako oparcia dla latorośli tak dla formy Y i T używa się drutu cienkiego o przekroju 1,5-2,0 mm), umieszczonego po 4 linie drutu na każdą ze ramion bocznych rusztowania w odstępach, pierwszy w odlełości 10-15 cm od drutu nośnego, a kolejne co 20 cm.
Opracowanie: Roman Myśliwiec
Tekst jest wybranym fragmentem materiałów dydaktycznych przygotowanych dla uczestników rocznego Praktycznego Kursu Winiarstwa prowadzonego przez Podkarpacką Akademię Wina
Materiał jest chroniony prawem autorskim. Jego publikowanie, powielanie i przetwarzanie, w całości lub we fragmentach, oraz jakiekolwiek wykorzystanie w celu innym, niż użytek prywatny wymaga zgody Autora.
