Jednym z ważniejszych czynników hamujących rozwój polskiego winiarstwa jest zła jakość znajdującego się w handlu materiału nasadzeniowego. W dalszym ciągu niektórzy polscy szkółkarze produkują krótkie, jednopąkowe sadzonki w zbyt małych pojemnikach.

W wyniku tego sprzedawane rośliny są słabo wyrośnięte i bardzo często niezupełnie zdrewniałe. Taki materiał nasadzeniowy zupełnie się nie nadaje do większych, profesjonalnych upraw.

Winorośl powinna być sadzona głęboko, dlatego sadzonkę powinny stanowić 3-4 – pąkowe odcinki łozy, aby trzon korzeniowy miał długość 25-35 cm. Głęboko posadzone krzewy są odporniejsze na długotrwałą suszę, a przede wszystkim wytrzymałe na wymarzanie w mroźne i bezśnieżne zimy. Innym problemem jest mała dostępność na polskim rynku ogrodniczym szczepionego materiału nasadzeniowego winorośli. Szczepienie zabezpiecza krzewy m.in. przed groźnym szkodnikiem winorośli filokserą wińcem (Phylloxera vastatrix), ponadto odpowiednio dobrana podkładka zwiększa wytrzymałość krzewów na mróz, może wzmacniać lub osłabiać wzrost naszczepionej odmiany, przyspieszać owocowanie, poprawiać jakość owoców.

Odpowiednio dobrana podkładka umożliwia także uprawę krzewów na danym typie gleby. W rośliny najlepiej zaopatrywać się bezpośrednio w szkółce, ponieważ wtedy wiadomo, że materiał był właściwie przechowywany. Zamawiając rośliny wcześniej mamy możliwość wyboru podkładki najbardziej odpowiedniej do typu gleby i zamierzonego sposobu formowania krzewów. Pamiętajmy, że błędy popełnione podczas zakładania winnicy, m.in. użycie złej jakości materiału nasadzeniowego są nie do naprawienia i narażają nas na poważne straty finansowe.

Dobór podkładek

V. berlandieri x V. riparia Teleki 5C – ze skrzyżowania gatunków winorośli wapniolubnej (V. berlandieri) i pachnącej (V. riparia) powstało najwięcej wartościowych podkładek. Teleki 5C, podobnie jak inne krzyżówki tej grupy, ma średnią odporność na korzeniową formę filoksery. Podkładka ma bardzo krótki okres wegetacji. Źle rośnie na suchych stanowiskach. Na glebach ciężkich, gliniasto-ilastych dobrze się korzeni. Przenosi średni wzrost na zaszczepione odmiany. Poprawia plenność zaszczepionych odmian szlachetnych i nieco przyspiesza dojrzewanie owoców. Jest średnio wytrzymała na mróz w porównaniu z najbardziej wytrzymałymi podkładkami. Znosi do 20% zawartości rozpuszczalnego wapnia w glebie. Gleby kwaśne należy dokładnie zwapnować przed posadzeniem roślin szczepionych na tej podkładce. Dobrze się zrasta z większością odmian, ale w szkółce daje raczej średnie wyniki dobrze zrośniętych roślin.

K-1 – podkładka otrzymana ze skrzyżowania winorośli pachnącej (V. riparia) x winorośli skalnej (V. rupestris) 101-14 z odmianami winorośli właściwej (V. vinifera). Jest podkładką hodowli słowackiej. Cechuje się silnym wzrostem i krótkim okresem wegetacji. Wpływa korzystnie na przebieg kwitnienia. Znosi do 6% aktywnego wapnia w glebie. Bardzo dobrze się zakorzenia, ale jest mniej od innych podkładek odporna na korzeniową formę filoksery (dolna granica tolerancji). Bardzo dobrze nadaje się do uprawy w suchych, piaszczystych glebach. Ma zdolność do zaopatrywania krzewów w trudno dostępny w glebie potas. Doskonale zrasta się z większością odmian winorośli i daje bardzo dobre wyniki w rozmnażaniu.

V. berlandieri x V. riparia Craciunel 2 – podkładka o silnym wzroście, polecana na gleby cięższe, gliniasto-piaszczyste, bardziej wilgotne. Ma średnio długi okres wegetacji. Bardzo dobrze się korzeni i znosi dobrze przejściowy nadmiar wilgoci w glebie. Na suchych stanowiskach rośnie gorzej. Znosi do 15% zawartości wapnia w glebie. Pomimo silnego wzrostu nie przedłuża wegetacji naszczepionych odmian. Odporność na filokserę oraz wytrzymałość na mróz wysoka. Odpowiednia dla odmian o zbyt słabym wzroście. Podnosi płodność naszczepionych odmian. Doskonale zrasta się z większością odmian winorośli i daje bardzo dobre wyniki w szkółce.

V. berlandieri x V. riparia Kober 125 AA – podkładka o dość długim okresie wegetacji. Znosi dobrze gleby zarówno ciężkie, jak i lekkie, ale niezbyt suche. Uprawiana na ciężkich glebach może opóźniać dojrzewanie owoców naszczepionych odmian. Pozytywnie wpływa na kwitnienie i zawiązywanie owoców. Odporność na filokserę i przemarzanie wysoka. Znosi do 20% aktywnego wapnia w glebie. Bardzo dobrze zrasta się z większością odmian winorośli i w szkółce daje bardzo dobre wyniki.

Vitis riparia x Vitis rupestris 101-14 – podkładka bardzo rozpowszechniona na Ukrainie. Cechuje się silnym wzrostem i relatywnie krótkim okresem wegetacji. Odporność na filokserę i wytrzymałość korzeni na mróz wysoka. Znosi do 10% aktywnego wapnia w glebie. Dobrze się zrasta większością odmian winorośli. Poprawia efektywność kwitnienia naszczepionych odmian.

Amos – Siewiernyj x (V. riparia x V. rupestris Schwarzmann) – podkładka wyhodowana na Słowacji. Rośnie silnie i bardzo dobrze się zakorzenia. Skraca okres wegetacyjny naszczepionych odmian. Odporność korzeni na filokserę niezbyt wysoka – na granicy tolerancji. Odporność na przemarzanie wysoka. Nadaje się na gleby średnio zwarte, gliniasto-piaszczystyste, urodzajne, ale nie suche. Znosi do 10% aktywnego wapnia w glebie. Wadą tej podkładki jest niezbyt dobre zrastanie się z większością odmian, co rzutuje na słabe wyniki w szkółce.

Vitis riparia x vitis rupestris 3309 – rośnie średnio silnie i ma stosunkowo krótki okres wegetacji. Odporność korzeni na filokserę i mróz – wysoka. Źle znosi suszę. Bardzo dobrze zrasta się z większością odmian i daje dobre wyniki w rozmnażaniu.

Vitis berlandieri x vitis riparia Teleki 8B – ma relatywnie krótki okres wegetacji, ale uprawiana na glebach ciężkich może opóźniać dojrzewanie naszczepionych odmian. Charakteryzuje się mocnym wzrostem, ale zakorzenienie ma średnie. Znosi do 17% zawartości aktywnego wapnia w glebie. Odporność na filokserę i przemarzanie wystarczająco wysoka. Z większością odmian zrasta się dobrze i daje dobre wyniki w rozmnażaniu. Podkładka jest znana od dawna, ale ostatnio rzadziej stosowana w europejskich szkółkach.

Börner (V. riparia 183 G x V. cinerea Arnold) – nowa podkładka hodowli niemieckiej. Charakteryzuje się silnym wzrostem, zakorzenia się dobrze. Odpowiednia do różnego typu gleb, także suchych. Zwiększa plenność naszczepionych odmian. Dobrze się zrasta z większością odmian. Podkładka jeszcze mało rozpowszechniona, wymaga prób w polskich warunkach klimatycznych.

Vitis riparia Portalis, synonim Gloire de Montpellier – cechuje się krótkim okresem wegetacji i słabszym wzrostem, który przenosi na naszczepione odmiany. Poprawia efektywność kwitnienia naszczepionych odmian, przyspiesza także dojrzewanie owoców. Znosi do 6% aktywnego wapnia w glebie. Najlepiej nadaje się do lekkich, wilgotnych i przepuszczalnych gleb. Jest bardzo odporna na filokserę i przemarzanie. Dobra podkładka do uprawy odmian deserowych pod osłonami. Do upraw polowych mniej przydatna i ostatnio rzadko stosowana.

Vitis berlandieri x vitis riparia SO 4 – podkładka o bardzo krótkim okresie wegetacji, bardzo odporna na korzeniową formę filoksery. Korzeni się średnio silnie i jest wrażliwa na suszę. Odpowiednia do lekkich, bardzo urodzajnych gleb. Wpływa pozytywnie na przebieg kwitnienia – poprawia zawiązywanie owoców. Ma dość niską odporność systemu korzeniowego na przemarzanie, dlatego nie powinna być wykorzystywana w rejonach, w których występują mroźne zimy.

Vitis berlandieri x vitis riparia Kober 5 BB – znana od dawna i rozpowszechniona w Europie podkładka. Ma bardzo silny wzrost i relatywnie krótki okres wegetacji, który przenosi na naszczepione odmiany, przyspieszając dojrzewanie owoców. Dobrze korzeni się także w glebach zwartych, ciężkich, ale niezbyt suchych lub zbyt wilgotnych. Na filokserę jest mniej odporna od innych podkładek. Znosi do 17% aktywnego wapnia w glebie. Wadą tej podkładki jest niekorzystny wpływ na efektywność kwitnienia, może powodować osypywanie się zawiązków kwiatów zwłaszcza odmian deserowych. Może również obniżać wytrzymałość na mróz naszczepionych odmian.

Roman Myśliwiec